پرتقال ایرانی نخرید!!!!

پرتقال  میوه‌ای از خانواده مرکبات می‌باشد. درخت آن همیشه سبز و پر برگ است و ارتفاع آن تا ۱۰ متر هم می‌رسد.ریشه پرتقال از جنوب شرقی آسیا (هندوچین) می‌باشد و یک میوه پیوندی است که در دوران باستان احتمالاً با پیوند نارنگی و دارابی پرورش داده شد. نوع ایرانی Persian Orange که ایتالیایی‌ها از قرن ۱۱ میلادی کشت آن را در جنوب اروپا رایج کردند تلخ بود و جای خود را از قرن ۱۵ میلادی به نوع شیرین تر داد که تاجران کشور پرتغال از هندوستان وارد پرتقال ایرانی  و کشت کردند. برای همین هم در بسیاری از زبان‌های دنیا (یونانی، ترکی، ایرانی، عربی، بلغاری، گرجی و زبان جنوب ایتالیا) امروزه هنوز لغت میوه پرتقال با کشور پرتغال تشابه اسمی دارد. البته ریشه لغت انگلیسی (Orange) از نارنگ (سانسکریت) آمده و هم‌ریشه واژه نارنج (فارسی) و واژه‌های مشابه در بسیاری از زبان‌های دیگر از جمله ارمنی، اسپانیایی، و عربی می‌باشد. در بعضی زبانها هم (نظیر هلندی و آلمانی) آن را سیب چینی (بواسطه مبدأ این میوه) می‌خوانند.

معروف‌ترین گونه اصلاح شده پرتقال در دنیا تامسون ناول می‌باشد. بیروت، پایتخت لبنان نیز یکی از معروفترین مکان‌های پرورش آن درجهان می‌باشد که پرتقال بیروتی آن نیز معروف است.

پرتقال درخت کوچکی است با برگ‌های سبز و گل‌های سفید، پوست میوهٔ آن نارنجی رنگ، کمی ناصاف و میوه آن بسته به انواع مختلف شیرین و ترش، زرد رنگ یا قرمز، و سرشار از ویتامین ث است. پرتقال یکی از قدیمی‌ترین پرتقال میوه‌هایی است که بشر از آن استفاده می‌کرده‌است و در حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح کنفوسیوس از آن نام برده‌است. در حال حاضر بیشتر از ۲۰۰ نوع پرتقال در آمریکا کشت می‌شود. پرتقال اولیه، کوچک، تلخ و پر از هسته  پرتقال ایرانی  بوده‌است که در اثر تربیت مهندسی ژنتیکی و همچنین انتخاب نوع بهتر و کود کافی درشت تر و شیرین تر شده‌است.

صادرات پرتقال ایران اما و اگر ها:

رئیس اتاق بازرگانی مازندران گفت: غالب پرتقال‌ که از کشور ایران خارج می‌شود متعلق به کشور همسایه است چرا که آنان پرتقال را از مازندران خریداری و با نام خودشان به کشورهای دیگر صادر می‌کنند.

عبدالله مهاجر در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با پرتقال ایرانی  بیان اینکه حدود ۲.۵ میلیون تن پرتقال و نارنگی در استان برداشت می‌شود، تصریح کرد: چون شرایط فروش در کشور به عرضه و تقاضای داخلی مرتبط است و با توجه به اینکه اکنون عرضه بیشتر از تقاضا است همین اصل آسیب پذیری در این حوزه را بیشتر می‌کند.

رئیس اتاق بازرگانی مازندران با اشاره به اینکه در حال حاضر پرتقال از نوع تامسون کیفیت درجه یک را برای صادرات ندارد، ولی می‌توان صادر کرد، افزود: اکنون می‌توان تا ۵۰۰ هزار تن مازاد بر مصرف داخل را صادر کرد اما تأمین امکانات برای این کار دشوار است و به نظر می‌رسد پرتقال در ماه‌های بهمن و اسفند شرایط بهتری پیدا می‌کند.

* قیمت پرتقال در شب عید کمتر از ۴۰۰۰ تا ۵,۰۰۰ تومان می‌شود

مهاجر با بیان اینکه قراراست، دولت برای ذخیره سازی حدود ۳۰ پرتقال ایرانی  هزار تن، پرتقال‌ها را با قیمت ۳,۰۰۰ تومان از کشاورزان خریداری کند، خاطرنشان کرد: پیش بینی می‌شود که قیمت پرتقال در شب عید کمتر از ۴ تا ۵ هزار تومان نباشد و مردم برای مدیریت هزینه با توجه به اینکه قیمت پرتقال به نسبت سایر میوه از قیمت پرتقال پایین‌تری برخوردار است تمایل بیشتری را برای خرید این میوه خوشمزه داشته باشند.

* پایانه بین المللی برای صادرات در مازندران وجود ندارد

رئیس اتاق بازرگانی مازندران گفت: متأسفانه مازندارن از نبود یک پایانه بین المللی و ماشین برای خارج از کشور رنج می‌برد و این موضوع خود به تنهایی یکی از ضعف‌های دولت در این زمینه است که مازندران را با چنین ظرفیت‌هایی نسبت به سایر استان‌ها مانند مشهد که بیش از ۱۰۰ پایانه دارد عقب نگه داشته است.

مهاجر با بیان اینکه کشورهایی که در اوراسیا عضویت دارند تعرفه صفر برایشان تعریف شده است، اظهار کرد: حدود ۵ سال از پیگیری کشور ایران برای عضویت در اوراسیا می‌گذرد و با توجه به اینکه کشورهای دیگر عضو اوراسیا، عضویت ایران را امضا کردند اما متأسفانه هنوز ایرانی عملیاتی و اجرایی نشده است.

*واردات پرتقال مقرون به صرفه نیست

مهاجر، واردات پرتقال را با توجه به بالا بودن نرخ ارز مقرون به صرفه ندانست و افزود: یکی از عللی که باعث واردات پرتقال خواهد شد افزایش بیش از حد و نامتعارف قیمت آن ایرانی است و چون این کار باید با ارز آزاد انجام شود مقرون به صرفه نخواهد بود و بعید است کسی این کار را انجام دهد.

اکثر صنایع تبدیلی غرب ایرانی تعطیل شده‌اند

رئیس اتاق بازرگانی مازندران با اشاره به اینکه اکثر صنایع تبدیلی که در غرب استان هستند به دلیل نبود مواد اولیه تعطیل شده‌اند، یادآور پرتقال ایرانی  شد: در حال حاضر ۱۰ تا ۲۰ درصد از صنایع تبدیلی در غرب استان به دلیل نبود مواد اولیه در یک شیفت مشغول به کار هستند. صنایع تبدیلی و کارخانه‌های موجود همه مجهز به تکنولوژی روز است اما به جهت اینکه پرتقال محلی آبدار که مواد اولیه این صنعت را تأمین می‌کند از بین رفته و جایش را به پرتقال گوشتی تامسون و کیوی داده است. اکنون در این حوزه با مشکل تعطیلی کارخانه روبه‌رو شدیم.

صادقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری نیز با اشاره به این که نوع تامسون به دلیل مقاومت در برابر سرما اکنون در بازار استان‌ ایرانی های شمالی اشباع شده، یادآور شد: معمولاً میوه‌ای که وارد بازار داخلی می‌شود را نمی‌توان صادر کرد؛ پرتقال برخلاف سایر میوه‌ها دارای پوست چرمی و بسیار حساس است و سریع از بین می‌رود، بنابراین برای میوه صادراتی باید شکل چیدن و حمل کردن از باغ به مرحله سورتینگ و محافظت در برابر ضربه‌ها و ضد عفونی و غیره رعایت شود.

صادقی افزود: انتخاب باغ مناسب، بذر خوب و متناسب با نیاز بازار، رسیدگی و مواظبت از میوه در برابر آفات در داشتن یک محصول ایده آل به ما کمک شایانی می‌کند. حتماً مرکبات باید آخر دی برداشت شود و اگر این کار انجام نشود باعث کاهش محصول سال آینده خواهد شد.

محصول ۱۰۰ درصد ارگانیک در مازندران وجود ندارد

وی با اشاره به اینکه محصول ارگانیک به معنای ۱۰۰ درصد در مازندران پرتقال ایرانی  تقریباً وجود ندارد، تصریح کرد: اگر از کودهای شیمیایی استفاده نشود میوه‌ها در برابر آفات ضعیف شده و آسیب می‌بینند. حتی اگر کودی به محصولات اضافه نشود ممکن است آبی که برای آبیاری مورد استفاد قرار می‌گیرد آلوده بوده و محصول را از حالت ارگانیک خارج کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مهمترین چالش پرتقال را بازار آن، عنوان کرد و افزود: باید برای محصول تولید شده بازار فروش چه در داخل و چه در خارج وجود داشته باشد بنابراین اگر بازاریابی درستی برای مرکبات مازندران صورت نگیرد انگیزه تولید محصول با کیفیت از بین خواهد رفت.

صادقی خاطرنشان کرد: برای انجام صادراتی موفق باید به صادرکنندگان آموزش‌های لازم داده شود تا محصول صادرشده کیفیت خود را در هنگام حمل و نقل از دست  ایرانی ندهد.

استان مازندران با ظرفیت بالا در تولید پرتقال و سایر مرکبات می‌تواند به عنوان یکی از مهمترین صادرکنندگان این محصولات در کشور خود را معرفی کند اما نبود پایانه‌های بین‌المللی برای خروج این محصولات، نداشتن کیفیت لازم پرتقال‌های تامسون برای صادرات، نبود آموزش سورتینگ‌داران و کشاورزان باعث شده که این میوه را عراقی‌ها از مازندران خریداری کرده و با نام خود به کشورهای دیگر صادر کنند.

از تاریخ پرتقال ایران چیزی نمیدانیم:
 

منشا مرکبات با یک تاریخ پر از جنجال و افسانه های جالب شناخته شده پرتقال ایرانی  است. برخی از پژوهشگران بر این باورند که مرکبات بومی مناطق نیمه گرمسیری و گرمسیری آسیا بوده و منشاء آن بخش های خاصی از جنوب شرقی آسیا شامل چین، هند و مجمع الجزایر مالی می باشد.

با توجه به نسخه های خطی قدیمی که در میان اسناد باستانی چینی پیدا شده اند، پرتقال اولین متونی که به مرکبات اشاره کرده اند مربوط به دوران تایو (Ta Yu) در حدود 2200 سال پیش می باشند یعنی زمانی که مرکبات و مخصوصا نارنگی و پوملو (شداک) ارزش بسیاری داشته و فقط در دربار امپراطوری استفاده می شده است.

مشخص شده است که خاستگاه لیمو در هند بوده و پرتقال و نارنگی بومی چین هستند. تحقیقات جدید نشان می دهند که اگرچه خاستگاه برخی از گونه های تجاری مرکبات مانند پرتقال، نارنگی و لیمو جنوب شرقی آسیا می باشد، اما گفته می شود که منشا اصلی مرکبات استرالیا، گینه نو و نیوکالدونیا (New Caledonia) در نزدیکی استرالیا می باشد. گسترش مرکبات به سایر نقاط جهان مانند شمال ایرانی آفریقا و جنوب اروپا به کندی انجام شده است.

بعضی از گونه های مرکبات قبل از میلاد مسیح به مناطق غربی آسیا نظیر عمان، ایران و فلسطین انتقال یافته است. گزارش شده است که اسکندر مقدونی 330 سال قبل از میلاد مسیح یکی از گونه های مرکبات به نام بالنگ را در ایران مشاهده کرد. نارنج، لیمو ترش و لیمو عمانی در حدود 1200 تا 1300 سال پیش و ایرانی توسط اعراب به ایران آورده شده است. درخت پرتقال به احتمال زیاد در قرن 16 میلادی توسط پرتغالی­ها از اروپا به ایران آورده شده است و به این دلیل آن را پرتقال نامیده اند. کشت اقتصادی مرکبات در ایران از 300 سال پیش در شمال کشور آغاز شده و به جنوب کشور رفته است.

عقیده بر این است که بالنگ از ایران به مناطق مدیترانه ای راه یافت و در دوران امپراطوری روم، یعنی بین سال های 27 قبل از ایرانی میلاد و 248 بعد از میلاد مسیح در ایتالیا برخی از گونه های مرکبات وجود داشته اند.

اولین بار مرکبات توسط جهانگردان اسپانیایی و پرتقالی به آمریکا معرفی شده و اولین باغ های آن در فلوریدا در سال 1655 و در  کالیفرنیا  در سال 1769 دیده شدند و از آن به بعد تولید و فرآوری و تجارت جهانی آن به طور معنی داری پرتقال ایرانی  افزایش یافت و مرکبات مقام اول را در بین مهمترین میوه های جهان کسب کردند.

مناطق مناسب کشت و پرورش مرکبات در دنیا و ایران

مرکبات تقریبا در تمام مناطق نیمه گرمسیری و اکثر مناطق گرمسیری جهان در شرایط وجود خاک و رطوبت مناسب کشت می شود. باغات مرکبات جهان در قسمت هایی قرار دارند که آب و هوای خیلی خشک یا خیلی مرطوب نداشته و سرمای هوا شدید نباشد.

مرکبات ایران بین 24 تا 38 درجه عرض شمالی و به طور عمده در سه منطقه مشخص قرار گرفته اند که به ترتیب عبارتند از:

الف) کمربند ساحلی دریای خزر: این نوار در عرض جغرافیایی 37 درجه شمالی و به طول 400 کیلومتر با پهنای 2 تا 20 کیلومتر از شرق استان گیلان به طرف شرق استان پرتقال ایرانی  مازندران و گلستان واقع شده و شامل استان های گیلان، مازندران و گلستان می باشد. گرچه این عرض جغرافیایی مناسب میوه های معتدله بوده این منطقه به علت نزدیکی به دریای خزر و دارشتن آب و هوای خاص و نزدیک به مدیترانه ای شرایط کشت مرکبات را دارد. در برخی از سالها سرمای زمستانه شدید به مرکبات این منطقه خسارات قابل توجهی وارد می کند.

ب) کمربند مرکزی: این نوار شامل استان های خراسان، کرمان، فارس،کهکیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، ایلام و خوزستان می باشد و در 33 درجه عرض شمالی قرار دارد. رطوبت نسبی در این منطقه پایین (50%) بوده و میزان بارندگی سالیانه آن کم (بین 300-100 میلیمتر) می باشد. بادهای گرم، تعداد روزهای آفتابی زیاد و گرمای شدید در تابستان و بادهای همراه با گرد و خاک از مهمترین عوامل محدود کننده در این نوار می باشند. میزان بارندگی سالانه برای کشت مرکبات کافی نبوده و نیاز به آبیاری در فصول تابستان و زمستان وجود دارد.

ج) کمربند ساحلی جنوبی:نوار باریکی است که از استان بوشهر تا چابهار در استان سیستان و بلوچستان  در 23 درجه عرض شمالی را در بر می گیرد. این منطقه آب و هوای گرم، رطوبت نسبی  بالا و pH قلیایی دارد. در این نوار کیفیت مرکباتی مثل لایم و لمون نسبت به پرتقال و نارنگی بهتر بوده، به طوری که بخش عمده مرکبات این منطقه را لیمو عمانی و لیموترش تشکیل می دهد.

اولویت های استانی بالقوه کشت مرکبات به ترتیب شامل :

استان های اولویت اول به ترتیب: استان های کرمان، فارس پرتقال ایرانی  ، مازندران و هرمزگان

استانهای اولویت دوم به ترتیب: خوزستان و گیلان

استان های اولويت سوم به ترتیب: استان های گلستان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، کهکیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، ایلام، یزد و لرستان

با بررسی شرایط اقلیمی مناطق مختلف کشور مشخص شده پرتقال ایرانی  است که در استان کرمان بهتر است به کشت گریپ فروت و پرتقال والنسیا و پرتقال مارس، در استان فارس به کشت پرتقال، لیمو شیرین و لایم، در استان هرمزگان به کشت لایم و در استان مازندران به کشت نارنگی و انشو و کلمانتین و پرتقالهای زودرس نظیر واشنگتن ناول و نامسون ناول و هاملین و سالوسیتانا و مارس پرداخت .

اولویت های درون استانی : در هر استان نیز با توجه به شرایط اقلیمی، خاک، رطوبت نسبی، نور و بادهای گرم و سرد و سرعت وزش باد بایستی اولویت بندی کرد .  اولویت درون استانی هر یک از استانها به شرح زیر میباشد:

1- استان کرمان به ترتیب ایرانی  اولویت:

الف) دشت جیرفت و دامنه های آن : 1-پرتقال 2-گریپ فروت و لیموشیرین 3-لایم و نارنگی

ب) دشت کهنوج: 1-لایم و گریپ فروت 2-پرتقال 3- لیموشیرین و نارنگی

ج) بم و شهداد: 1-پرتقال 2- گریپ فروت 3- لیموشیرین و نارنگی

2- استان فارس به ایرانی  ترتیب اولویت:

الف) جهرم و بخش خفر: 1-نارنگی محلی و کلمانتین 2-پرتقال 3-لیموشیرین

ب) بخش قیر، کازرین و فیروزآباد:1-لیموشیرین 2-پرتقال 3-لیموترش

در بخش مبارک آباد فیروزآباد : 1- لیموشیرین 2- گریپ فروت 3-لایم و لمون

ج) فسا: 1-پرتقال 2- نارنگی

چ) ممسنی: 1-ایرانی 3- پرتقال

د) استهبان : 1- پرتقال فقط در منطقه رودبال

ن) لارستان : 1- لایم و لمون 2- گریپ فروت

و) داراب: 1-پرتقال 2- نارنگی 3- لیموشیرین و لایم

ی) کازرون : 1- پرتقال 2- نارنگی 3- لیموشیرین و لایم

3- استان مازندران به ترتیب ایرانی  اولویت:

الف) تنکابن، رامسر، چالوس و نوشهر، ب ) ساری قائمشهر و بابل و ج) بهشهر، آمل و نور ارقام کشت شده در این مناطق عبارتند از : گروه نارنگی (انشو، کلمانتین، یونسی و پیچ) زودرس (تامسون ناول، واشنگتن ناول، هاملین و مارس)

4- استان هرمزگان به ترتیب ایرانی اولویت:

الف: دربندرعباس (دهستان سیاهو): 1- نارنگی  و 2- پرتقال و در (حاجی آباد) : 1- نارنگی 2- لیمو شیرین 3- پرتقال و گریپ فروت

ب : میناب و رودان : 1- لایم پرتقال ایرانی  2- گریپ فروت و لیمو شیرین 3- پرتقال و نارنگی

5- استان خوزستان:(شهرستان دزفول) : 1-پرتقال 2- لایم 3- لیمو شیرین و گریپ فروت

6- استان گیلان :شهرستانهای الف) رودسر، ب) لنگرود ج) طالش

در این مناطق دامنه های جنگلی تا ارتفاع 150 متر اولویت اول، بلافاصله بعد از دامنه اولویت دوم و منطقه رشت در اولویت سوم قرار می گیرد. اولویت کشت در این مناطق ارقام پرتقالهای زودرس، نارنگی انشو، کلمانتین، یونسی و پیچ می باشد.

7-استان سیستان و بلوچستان : شهرستانهای ایرانشهر، چاه بهار و سراوان   اولویت ارقام 1- لایم 2- پرتقال 3- لیمو شیرین

8- استان بوشهر: شبیه استان سیستان و بلوچستان میباشد.

9-استان کهکیلویه و بویراحمد(در منطقه گرمسیری چرام) : 1- پرتقال 2- لیموشیرین

10-استان یزد: تنها منطقه مرکبات خیز این استان در حاشیه کویر شهرستان طبس می باشد (بدون اولویت)

11-استان کرمانشاه : منطقه قصر شیرین با پرتقال ایرانی  مساحت زیر کشت محدود شامل لیمو شیرین و پرتقال

12-ایلام :سطح زیر کشت آن کم بوده و از دیدگاه تجاری حائز اهمیت نمی باشد.

13-لرستان: جدیداً کشت مرکبات در منطقه گرمسیری آن شروع شده است .

14-گلستان: بخش جلگه ای استان شامل ارقام پرتقال تامسون ناول، خونی و اراقام نارنگی انشو، کلمانتین.

منبع برتر پرتقال ایران

ذخیره سازی پرتقال برای شب عید در ایران

آفت مگس مدیترانه ای دامنگیر باغات پرتقال ایران شد